Urlop macierzyński 2025 – ile trwa i kto może z niego skorzystać?

Urlop macierzyński to jedno z podstawowych praw pracowniczych związanych z narodzinami dziecka. Przepisy dotyczące tego uprawnienia zostały zmienione i rozszerzone, wprowadzając nowe zasady, które wejdą w życie w 2025 roku. Poniżej przedstawiamy szczegóły dotyczące tego urlopu, jego wymiaru oraz osób uprawnionych do skorzystania z tego przywileju.

Kto może skorzystać z urlopu macierzyńskiego?

Urlop macierzyński przysługuje nie tylko matce dziecka, ale także ojcu, w przypadku, gdy matka zdecyduje się zrezygnować z części swojego urlopu. Może z niego skorzystać również członek najbliższej rodziny w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak śmierć matki, jej niezdolność do samodzielnego życia czy pobyt w szpitalu. W takich przypadkach, członkowie rodziny mogą przejąć część urlopu macierzyńskiego, o ile spełniają odpowiednie warunki.

Dodatkowo, urlop macierzyński przysługuje także osobom, które przyjęły dziecko na wychowanie, w tym rodzinom zastępczym. Jeśli chodzi o rodziny, które podjęły starania o przysposobienie dziecka, urlop macierzyński jest również dostępny, jednak nie może trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia (lub 10. roku życia w przypadku dzieci z odroczonym obowiązkiem szkolnym).

Wymiar urlopu macierzyńskiego

W 2025 roku wymiar urlopu macierzyńskiego będzie uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, urlop macierzyński przysługuje:

• 20 tygodni (140 dni) – dla narodzin jednego dziecka,
• 31 tygodni (217 dni) – dla narodzin dwojga dzieci,
• 33 tygodnie (231 dni) – dla narodzin trojga dzieci,
• 35 tygodni (245 dni) – dla narodzin czwórki dzieci,
• 37 tygodni (259 dni) – dla narodzin pięciorga i więcej dzieci.
  
  

Taki sam wymiar urlopu przysługuje rodzicom, którzy przyjęli dziecko na wychowanie w ramach rodziny zastępczej lub przysposobienia.

Urlop macierzyński a wcześniejsza rezygnacja

W przypadku, gdy matka dziecka zdecyduje się powrócić do pracy przed upływem pełnego wymiaru urlopu, może to zrobić pod warunkiem, że resztę urlopu przejmie ojciec dziecka. Aby to było możliwe, matka musi poinformować pracodawcę o swojej decyzji i złożyć odpowiedni wniosek, a ojciec dziecka powinien zgłosić się po urlop macierzyński najpóźniej w terminie 14 dni przed rozpoczęciem urlopu.

Skrócony urlop macierzyński

W przypadku wyjątkowych okoliczności, takich jak śmierć dziecka lub poronienie, urlop macierzyński może zostać skrócony. Zgodnie z przepisami, w takich przypadkach minimalny okres urlopu wynosi 8 tygodni. Taki urlop przysługuje także wtedy, gdy dziecko urodzi się martwe, lub gdy dziecko zmarło przed upływem 8. tygodnia życia.

Uzupełniający urlop macierzyński – nowe przepisy na 2025 rok

Od marca 2025 roku wprowadzono tzw. uzupełniający urlop macierzyński, który będzie przysługiwał rodzicom, których dzieci muszą dłużej przebywać w szpitalu po narodzinach. Urlop ten ma na celu umożliwienie rodzicom spędzenia czasu z dzieckiem w szpitalu. Wymiar urlopu zależy od wagi dziecka oraz czasu, który dziecko spędza w placówce medycznej po narodzinach.

Zasiłek macierzyński za ten dodatkowy okres wynosi 100% podstawy wymiaru. Urlop ten będzie przysługiwał rodzicom przez określony czas w zależności od długości hospitalizacji dziecka.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński obliczany jest na podstawie wynagrodzenia pracownika, a jego wysokość uzależniona jest od wymiaru urlopu. W pełnym wymiarze urlopu macierzyńskiego zasiłek wynosi 100% wynagrodzenia, jednak w przypadku urlopu rodzicielskiego lub częściowego wykorzystania urlopu macierzyńskiego, zasiłek może wynosić 81,5% lub 70% wynagrodzenia.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą zasiłek macierzyński jest obliczany na podstawie przychodów przedsiębiorcy, a wysokość świadczenia zależy od zadeklarowanej podstawy do ubezpieczenia.

Urlop macierzyński a praca zawodowa

Pracownicy na urlopie macierzyńskim mogą podjąć pracę zawodową, ale tylko w określonych warunkach. Zgodnie z przepisami, pracownik może podjąć pracę u innego pracodawcy, jednak nie może to kolidować z obowiązkami związanymi z opieką nad dzieckiem. Dodatkowo, podczas urlopu rodzicielskiego, możliwe jest podjęcie pracy na pół etatu, jeśli rodzic skorzysta z części tego urlopu.

Urlop macierzyński w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają prawo do urlopu macierzyńskiego, pod warunkiem zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W takim przypadku przedsiębiorcy mogą otrzymać zasiłek macierzyński, ale jego wysokość będzie zależna od podstawy do ubezpieczenia, którą przedsiębiorca zadeklarował.

Ważne jest, aby osoby planujące urlop macierzyński dokładnie zapoznały się z obowiązującymi przepisami i skorzystały z przysługujących im uprawnień, aby zapewnić sobie odpowiednią opiekę nad dzieckiem oraz stabilność finansową w tym okresie.