- 37-300 Leżajsk, pl. Targowy 8
- biuro@biuro-ak.pl
Baza wiedzy
Dział VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) określa zasady działania instytucji kontroli podatkowej. Zgodnie z art. 281 Ordynacji podatkowej, organy podatkowe pierwszej instancji prowadzą kontrole podatkowe u podatników, płatników, inkasentów oraz ich następców prawnych, zwanych kontrolowanymi.
Art. 281 par. 2 Ordynacji podatkowej wyjaśnia, że celem kontroli podatkowej jest weryfikacja, czy kontrolowani (podatnicy, płatnicy, inkasenci) realizują swoje obowiązki podatkowe zgodnie z przepisami prawa. Jako podatnik, warto znać swoje prawa i obowiązki w przypadku wszczęcia kontroli przez organy skarbowe. W tym artykule omówimy najważniejsze kwestie związane z kontrolą podatkową, w tym jej przebieg, czas trwania oraz konsekwencje dla podatnika.
Kontrola podatkowa jest wszczynana z urzędu, co oznacza, że organ podatkowy sam podejmuje decyzję o jej rozpoczęciu. Podatnik nie musi być wcześniej informowany o planowanej kontroli. O wszczęciu kontroli dowiaduje się w momencie otrzymania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wraz z okazaniem legitymacji służbowej przez kontrolującego.
Czynności kontrolne co do zasady są prowadzone w siedzibie firmy lub miejscu prowadzenia działalności przez podatnika. Jednak za zgodą kontrolowanego, niektóre czynności mogą być wykonywane w siedzibie organu podatkowego. Kontrolujący mają prawo do wstępu na teren firmy, przeglądania dokumentów, sporządzania ich kopii oraz żądania wyjaśnień od pracowników.
Czas trwania kontroli podatkowej zależy od wielkości firmy oraz zakresu kontrolowanych zagadnień. Co do zasady, w przypadku mikroprzedsiębiorców kontrola nie powinna trwać dłużej niż 12 dni roboczych, a w przypadku małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych. Dla średnich przedsiębiorców limit ten wynosi 24 dni robocze.
Warto jednak pamiętać, że powyższe limity nie obejmują przerw w kontroli spowodowanych np. chorobą kontrolowanego lub koniecznością uzyskania dodatkowych dokumentów. Organy podatkowe mogą też wystąpić o przedłużenie czasu trwania kontroli, jeśli jest to niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia czynności kontrolnych.
Podczas kontroli podatkowej podatnik ma szereg praw, ale też ciążą na nim określone obowiązki. Przede wszystkim, kontrolowany ma prawo do czynnego udziału w kontroli, składania wyjaśnień oraz przedstawiania dowodów. Ma też prawo do korzystania z pomocy pełnomocnika, np. doradcy podatkowego.
Z drugiej strony, podatnik jest zobowiązany do umożliwienia kontrolującym wstępu na teren firmy, udostępnienia dokumentów oraz udzielania wyjaśnień. Utrudnianie lub uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli może skutkować nałożeniem kary porządkowej przez organ podatkowy.
Ważnym obowiązkiem podatnika jest też zawiadomienie organu podatkowego o zmianie adresu w ciągu 6 miesięcy od zakończenia kontroli. W przeciwnym razie doręczenie postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za dokonane pod poprzednim adresem.
Kontrola podatkowa kończy się sporządzeniem protokołu, który jest podpisywany przez kontrolującego oraz kontrolowanego. W protokole znajduje się opis stanu faktycznego, ustalenia kontroli oraz ewentualne nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych.
Jeśli w toku kontroli stwierdzono nieprawidłowości, organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe w celu określenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego. Postępowanie może zakończyć się wydaniem decyzji wymiarowej, w której urząd skarbowy określi kwotę zaległego podatku wraz z odsetkami.
W przypadku stwierdzenia poważnych uchybień, takich jak brak ewidencji czy niezłożenie deklaracji, organ podatkowy może nałożyć na podatnika sankcje karne skarbowe. Dlatego tak ważne jest prawidłowe wypełnianie obowiązków podatkowych i rzetelne prowadzenie dokumentacji firmowej.
