Czy limit płatności gotówkowych dotyczy tylko przedsiębiorców?

Limit płatności gotówkowych od lat budzi liczne wątpliwości zarówno wśród przedsiębiorców, jak i osób fizycznych. Przepisy regulujące tę kwestię w Polsce mają na celu zwiększenie przejrzystości transakcji finansowych, ograniczenie szarej strefy oraz ułatwienie kontroli nad obiegiem pieniędzy. Jednak czy regulacje te obejmują wyłącznie przedsiębiorców, czy także osoby prywatne? W niniejszym artykule omówimy, jakie zasady obowiązują w zakresie płatności gotówkowych i w jakich przypadkach konieczne jest korzystanie z rachunku bankowego.

Czym jest limit płatności gotówkowych?

Limit płatności gotówkowych to ustawowe ograniczenie dotyczące maksymalnej kwoty, jaką można zapłacić w gotówce przy dokonywaniu transakcji gospodarczych. W Polsce limit ten wynosi 15 000 złotych dla transakcji między przedsiębiorcami, co oznacza, że każda transakcja o wartości wyższej musi być dokonana za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Podstawą prawną tego ograniczenia jest art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, który wskazuje, że przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonywania płatności bezgotówkowych w przypadku transakcji przekraczających wyznaczony próg.

Czy limit płatności gotówkowych dotyczy tylko przedsiębiorców?

Transakcje między przedsiębiorcami (B2B)

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli w transakcji uczestniczą dwaj przedsiębiorcy, a wartość pojedynczej transakcji przekracza 15 000 zł, płatność musi zostać dokonana bezgotówkowo – poprzez przelew na rachunek płatniczy. W przeciwnym razie wydatek ten nie może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.

Jeśli przedsiębiorca naruszy ten przepis i zapłaci gotówką za towar lub usługę o wartości powyżej 15 000 zł, nie tylko naraża się na konsekwencje skarbowe, ale również traci możliwość zaliczenia takiego wydatku do kosztów podatkowych.

Transakcje między przedsiębiorcą a osobą fizyczną (B2C)

Inaczej wygląda sytuacja, gdy przedsiębiorca dokonuje zakupu od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. W takim przypadku obowiązek korzystania z rachunku płatniczego nie istnieje. Oznacza to, że przedsiębiorca może zapłacić gotówką, nawet jeśli kwota transakcji przekracza 15 000 zł.

Przykładem może być zakup samochodu używanego od osoby prywatnej. Przedsiębiorca handlujący samochodami, który zdecyduje się na zakup pojazdu od osoby fizycznej za kwotę 20 000 zł i zapłaci gotówką, nadal może zaliczyć ten wydatek do kosztów uzyskania przychodów. Wynika to z faktu, że przepisy dotyczące limitu płatności gotówkowych obejmują wyłącznie transakcje pomiędzy przedsiębiorcami.

Transakcje między osobami fizycznymi (C2C)

W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy osobami fizycznymi (np. sprzedaż samochodu przez osobę prywatną innemu konsumentowi) przepisy dotyczące limitu płatności gotówkowych w ogóle nie mają zastosowania. Strony mogą rozliczać się w dowolny sposób, zarówno gotówkowo, jak i przelewem bankowym.

Jednak warto pamiętać, że w niektórych sytuacjach – np. przy zakupie nieruchomości – konieczne jest udokumentowanie transakcji w formie aktu notarialnego oraz wykazanie źródła finansowania, co może wiązać się z koniecznością dokonania przelewu bankowego.

Konsekwencje naruszenia limitu płatności gotówkowych

Dla przedsiębiorców dokonujących transakcji gotówkowych powyżej limitu konsekwencje mogą być dotkliwe. Przede wszystkim:

• Brak możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów – jeśli przedsiębiorca naruszy limit płatności gotówkowych, nie będzie mógł obniżyć podstawy opodatkowania o wartość takiego wydatku.
• Odpowiedzialność podatkowa – fiskus może nałożyć dodatkowe sankcje w przypadku wykrycia niezgodności w rozliczeniach.
• Problemy z kontrolą skarbową – duże płatności gotówkowe mogą wzbudzić zainteresowanie urzędów skarbowych i prowadzić do kontroli mających na celu wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.

Warto również pamiętać, że przepisy dotyczące split payment (mechanizmu podzielonej płatności) mogą wymuszać stosowanie płatności bezgotówkowych w określonych transakcjach, szczególnie tych objętych VAT-em.

Czy możliwe jest obejście limitu płatności gotówkowych?

Niektórzy przedsiębiorcy próbują omijać limit płatności gotówkowych, dzieląc jedną transakcję na kilka mniejszych płatności. Takie działanie może zostać uznane za sztuczne obchodzenie przepisów i prowadzić do negatywnych konsekwencji podatkowych. W szczególności, jeśli organy skarbowe uznają, że transakcja została celowo podzielona, przedsiębiorca nadal może stracić możliwość zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Przykładem może być zakup maszyny o wartości 30 000 zł, który zostaje rozbity na dwie płatności gotówkowe po 14 900 zł każda. Tego typu działania mogą zostać zakwestionowane przez organy podatkowe jako próba obejścia przepisów.

Aby uniknąć problemów podatkowych, przedsiębiorcy powinni dostosować swoje transakcje do obowiązujących regulacji i rozważyć korzyści wynikające z korzystania z płatności bezgotówkowych.